ارتباط ویژگی‌های فردی- اجتماعی دانشجویان علوم پزشکی کشور با افت تحصیلی دانشجویان: مرور نظام‌مند

زمینه و هدف: شناسایی علل و همبسته‌های افت تحصیلی که از ناکامی‌های نظام آموزشی محسوب می‌شود، یکی از موضوعات کاربردی و مهم در حوزه پژوهش‌های آموزشی است. با توجه به فقدان بررسی جامع همه مستندات منتشر شده با وجود مقالات متعدد در این زمینه در ایران، هدف از مطالعه حاضر، مرور نظام‌مند متون منتشر شده طی 15 سال گذشته و تعیین نقش عوامل فردی، شخصیتی و اجتماعی مرتبط با افت تحصیلی دانشجویان بود. روش کار: در این مطالعه، ابتدا مستندات به صورت نظام‌مند، مرور و اطلاعات آن‌ها تجمیع شد. با بررسی مقالات منتشر شده مرتبط با علل عدم موفقیت تحصیلی دانشجویان دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور از فروردین سال 1375 لغایت اسفند سال 1389 به صورت همه شماری، 1008 مقاله انتخاب شد که 26 مقاله به صورت متن کامل قابل دسترسی بود و حداقل کیفیت پژوهشی را داشت. یافته‌ها: بر اساس یافته‌های هر دو مرحله، عواملی مانند جنس پسر، بالاتر بودن سن ورود به دانشگاه، متأهل بودن، وجود مشکلات جسمی و روانی، عدم علاقه به رشته تحصیلی، پایین‌تر بودن معدل دیپلم یا مقطع قبلی، بیشتر شدن فاصله دیپلم تا ورود به دانشگاه، نداشتن مطالعه در طول ترم، استفاده زیاد از اینترنت و نداشتن فعالیت‌های علمی و پژوهشی از عوامل فردی منجر به افت تحصیلی در دانشجویان هستند. بر اساس مرور نظام‌مند متون، داشتن شغل دوم، زندگی خوابگاهی و دیپلم غیر از تجربی از علل منجر به افت تحصیلی در دانشجویان بود. در بین عوامل خانوادگی و اجتماعی نیز عواملی همچون تحصیلات پایین پدر و مادر، وجود مشکلات مالی، وجود مشکلات خانوادگی، بعد خانوار بیشتر، فعالیت اجتماعی ضعیف و برون‌گرا بودن با افت تحصیلی ارتباط داشت. نتیجه‌گیری: با وجود مطالعات زیاد در خصوص علل افت تحصیلی، به نظر می‌رسد استانداردها و تعاریف مورد استفاده از مطالعات متفاوت می‌باشد و برای ارتقای کیفیت کار باید استانداردسازی صورت پذیرد. در مجموع، دیدگاه‌های اعضای هیأت علمی تا حدود زیادی با واقعیت‌های مشاهده شده در مقالات همخوانی داشت و نشان داد که تجربه مدرسین دانشگاه در این خصوص قابل اعتماد است. همچنین، با توجه به علل عمده لیست شده، به نظر می‌رسد بتوان گروه‌هایی را که احتمال افت تحصیلی در آن‌ها بیشتر است، شناسایی نمود و برای آنان اقدامات پیشگیرانه به کار برد.